Winorośle Dolnoślonzoka - część 2

[Dolnoslonzok]

Ten rok to dla mnie bardzo ważne wydarzenie, a raczej pierwszy krok w stronę dalszych działań. Wraz z żoną i paroma innymi osobami prowadzimy od 2018 r. Stowarzyszenie "W ogrodzie Viadrusa" (przy nim nasze domowe hospicjum dla zwierząt), realizując wiele inicjatyw na rzecz naszego powiatu brzeskiego i Ziemi Brzeskiej.. Jesteśmy członkiem większego Stowarzyszenia, jakim jest Lokalna Grupa Działania "Brzesko-Oławska Wieś Historyczna". Ale do rzeczy. Udało nam się uzyskać grant na realizację projektu "700 lat tradycji winiarskich na terenie Ziemi Brzeskiej", dzięki któremu w trakcie szeregu warsztatów dla lokalnej społeczności przedstawimy tradycje winiarskie naszej małej ojczyzny (partnerem projektu jest właśnie Stowarzyszenie "Brzesko-Oławska Wieś Historyczna" i Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu). Jednym z elementów projektu jest również wydanie mojego opracowania o historii naszego winiarstwa, co można przeczytać na stronie 1. i 2. niniejszego wątku. Szczęśliwie jestem już po spotkaniu z dyrektorem Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, którzy życzliwie wsparł moją pracę, użyczając do druku starych map Brzegu i okolic. W sobotę zaczynamy pierwszymi warsztatami w 2 ha winnicy "Jania" z podbrzeskich Krzyżowic. Mateusz, właściciel winnicy i pomysłodawca oraz główny organizator "Opolskiego klastra produktów regionalnych"(którym chce zainteresować głównie sąsiednie województwo dolnośląskie, a głównie Aglomerację Wrocławską, do której należy jedyna gmina w powiecie, czyli gmina miejska Brzeg), przedstawi proces winifikacji, prac winiarskich, a na koniec odbędzie się degustacja jego win (Hotel "Browar Brzeg" ma w karcie wina Mateusza, podobnie lokal "Wozownia" w Brzegu i jeden sklep w Opolu). Warsztaty połączone będą z moją małą prelekcją nt. historii winiarstwa w naszym regionie brzeskim. Jest to dla mnie niezwykle ważna rzecz, ponieważ po latach prac udaje się wyjść z inicjatywą do ludzi, lokalnej społeczności, a mam nadzieję, ba, wiem, że będzie to początek dalszych działań w tej mierze, jak choćby zapoczątkowanie powstania winnic joannickich pod Brzegiem, a o czym już tu wspominałem. Marzenia się spełniają, jednak trzeba do nich dążyć.
P.S.
Poniżej prezentuję plakat do pierwszych z serii warsztatów dla zebranej grupy 40 osób z Brzegu i okolic.

[Dolnoslonzok]

Burgundske Modre, Pinot Noir, Boemisch. Trzy nazwy dla odmiany znanej na Śląsku od średniowiecza. W uprawie historycznej na glinie mam trzy krzewy i zarezerwowane miejsce w ilości 21 szt. Może uda się nasadzić w przyszły mroku?



Triumf Alzacji w formie archet. Zdjęcia nr 1. i 2. Kolejne to Alzatczyk z Brzegu w formie głowy frankońskiej na trzy ramiona.



Chasselas (zarówno z paszportem, jak i klony poniemieckie) mięknie, wybarwia się i zaczynają interesować się nim osy.

[Dolnoslonzok]

Alzatczyk z Brzegu (domniemany Oberlin Noir, czyli hybryda z alzackiego ośrodka w Colmar znana od 1905 r. zdaje się) już w pełni wybarwiony. Materiał pochodzi od krzewu z ul. Starobrzeskiej w Brzegu, czyli z Brzeskiej Wsi, terenów związanych przez 700 lat z uprawą winorośli w Brzegu i na Ziemi Brzeskiej. Prowadzę trzy krzewy w uprawie historycznej w formie głowy frankońskiej na trzy ramiona i w dwóch formach znanych z rejonu zielonogórskiego (niegdyś I.okręg winiarski na Śląsku) od początku XIX w.



Pinot Noir ładnie się wybarwia. Gobelet. Uprawa historyczna. Coraz śmielej myślę o nasadzeniu w uprawie historycznej Pinot Noir w ilości 25 szt. pochodzących ze szkółki niemieckiej. W swojej kolekcji posiadam szereg krzewów pochodzących od poniemieckich kutywarów z naszych wsi na Ziemi Brzeskiej. Jeden z nich to prawdopodobnie klon Pinot Noir (ostatnie zdjęcie grona). Koronka, liście i termin dojrzewania jak Pinot Noir. O historii Pinot Noir na Śląsku już wkrótce. Może jutro.




P.S.
Od paru dni wybarwia się Pinot Gris i Saint Laurent, a od wczoraj Merlot.

[Dolnoslonzok]

Pinot Noir (uprawa na glinie, zacieniona od godz. 16, forma gobelet, uprawa BIO) już prawie wybarwiony, a zaczęła się wybarwiać moja najpóźniejsza odmiana, czyli Cabernet Sauvignon.
P.S.
O historii Pinot Noir na Śląsku napiszę nieco później.

[Dolnoslonzok]

Burgund na Śląsku (Pinot Noir, Blauer Burgunder, Burgundske Modre, Boehmischer)
Niniejszy tekst powstał w oparciu o informacje zawarte na stronach czeskich, a przede wszystkim dzięki opracowaniu „Karel IV. a burgundské”, p. red. Vaclav Zurek, Univerzita Karlova v Praze, 2017.
W celu znalezienia odpowiedzi, skąd burgund na Śląsku, musimy przypomnieć nieco wiadomości. Śląskie winiarstwo od początku związane było z zakonami i Kościołem, gdzie wino przeznaczone było nie tylko na użytek mszy, ale też zakony potrzebowały je, zgodnie ze swoimi regułami, dla swoich podopiecznych, gości, przybyszów. Ważną rolę odegrali tu również koloniści z Frankonii czy Flandrii i Walonii, ale przede wszystkim wpływ na nie wywarło winiarstwo sąsiednich księstw Brandenburgii i Saksonii oraz Królestwa Czech.
Nie znamy odmian uprawianych w tym okresie na terenie Śląska, ale nie były one inne niż te w winnicach krain niemieckich i czeskich właśnie.
Pierwsze regulacje prawne odnośnie pracy winiarzy znamy z dokumentu Henryka Brodatego (1203 lub 1204), w którym regulował on zasady dla winnicy w klasztorze w Trzebnicy. Nie znamy innych dokumentów, ale wraz z wejściem księstw śląskich w pierwszej połowie XIV w. na skutek hołdu lennego pod dwustuletnie panowanie Czech, możemy domniemywać, że regulacje z Pragi dotyczyły również winiarzy na Śląsku. Najważniejszym dla nas okresem są tu panowania czeskich Luksemburgów- Jana i jego syna Karola. Za czasów Jana Luksemburskiego zaczęto w Koronie Czech dbać o rodzime winiarstwo. Rozwijano uprawy, dawano możliwość wyszynku i wszelkiej działalności, by być konkurencją dla win z Austrii i krajów niemieckich. Wedle nieudokumentowanej (nie dotarłem do źródła) informacji, Brzeg miał otrzymać prawo wyszynku wina właśnie z rąk Luksemburgów około połowy XIV w.
Jan i Karol przyczynili się do rozwoju winiarstwa szczególnie Pragi i terenów na północ od niej- znane do dziś, a obecnie najmniejsze okręgi winiarskie w Czechach- Litomerice i Melnik. Jan Luksemburski związany był z dworem francuskim. W Paryżu wychował się jego syn Wacław, przyszły król Karol IV Luksemburski. On to był głównym mecenasem czeskiego winiarstwa, nadając szereg praw i regulacji winiarskich. Za jego rządów odmiany rodem z Burgundii, czyli Pinot Noir, Pinot Blanc oraz Pinot Gris zaczęły rozpowszechniać się w rejonie praskim- Praga, Litomerice i Melnik (Choć obecnie Czesi zaczynają nieco podważać w tej mierze teorie nawet francuskich historyków, gdyż nie mają pewności, czy aby w tych czasach znany był już Pinot.). Możemy zatem przypuszczać, że i w tym czasie na terenach Śląska, naszej Ziemi Brzeskiej burgundy zaczęły być obecne w winnicach i ogrodach winoroślowych (w przypadku Brzegu odmiany burgundzkie mogły być już przyniesione przez antonianów, którzy mieli swoje winnice w Brzeskiej Wsi w połowie XIV w. ). Potwierdzeniem kierunku, z którego przyszła do nas, na Śląsk, uprawa burgundów, niezależnie czy wprowadzona w Czechach za Luksemburgów, czy dwa wieki później, jest powszechny przez stulecia w rejonie zielonogórskim (najsłynniejszym śląskim okręgu winiarskim) Pinot Noir, zwany tam lokalnie właśnie Boehmischer, czyli „Czech”.
Odnosząc się na koniec do królewskich regulacji winiarskich z Pragi, znajdujemy zrozumienie podziału, często występującego choćby w opisach winiarstwa Brzegu i Ziemi Brzeskiej, gdzie wymienia się ogrody winoroślowe i winnice. Wg regulacji Karola IV, minimalny areał winnicy wynosił 78 x 38 metrów, czyli 2888 m kw. Możemy zatem wnioskować, że wszystkie uprawy poniżej tego areału uznawane były za ogrody winoroślowe.
Kończę tekst wyimkiem z prawa winiarskiego Karola IV z 12 kwietnia 1358 r. wydanym w Pradze, którego nie muszę tłumaczyć, a w którym król nakazuje: „Zakládat vinice na všech horách obrácených k poledni do vzdálenosti 3 míle (ok. 22 km) kolem Prahy. Každý, kdo takové hory vlastní, má začít sobie zakládáním do 14 dní po vydání tohoto privilegia. Kdo by sám zakládati nechtěl nebo nemohl, aťna jeho pozemku zakládá ten, komu jej perkmistr propůjčí. Kdo vinici založí, bude ode dne, kdy sobie zakládáním započal, po 12 let od všech daní a dávek svoboden. Počínaje 13. rokem bude odevzdávat majiteli pozemku desátek a králi z každé vinice půl džberu vína ročně.“ (za: „Tom 3 z Codex juris municipalis regni Bohemiae: Sbírka pramenů práva městského Králoství českého, Jaromír Čelakovský, Historický spolek v Praze, 1886”).
Może idąc za wzorem króla Korony Czech warto zwolnić nowych właścicieli winnic od podatku, by w ten sposób wspomóc rozwój winiarstwa nad Odrą?
Zdjęcie nr 1 mój Boehimscher i obok mapa ziem Korony Czech (Czechy, Morawy i Śląsk) za panowania Luksemburgów- Jana i Karola IV (mapa zawiera niestety błąd Wrocław przesunęło za bardzo w lewo, podobnie Opole przesunęło w lewo znad Odry ):

[Igala]

Ależ piękne grona, tożby zabił takim; bedzie bardzo udany sezon u ciebie
No właśnie hybrydy jakoś wcześniej dojrzewają... słodkie są ?

[Dolnoslonzok]

Igala, Alzackie hybrydy mają rzeczywiście długie grona, jednak charakteryzują się małymi jagodami. Są słodkie i już je zajadam. Myślę o nastawie Alzatczyka z Brzegu i Triumf Alzacji. A co do terminów, to jeszcze do 2016 r. alzackie hybrydy i Tauberschwarz wybarwiały się z początkiem sierpnia. Od 2017, a szczególnie 2018 reguła ta zanikła. Jak widać na ostatnich zdjęciach, Pinot Noir nawet wybarwia się już w połowie sierpnia, a podobnie Merlot i najpóźniejszy Cabernet Sauvignon. A sezon wspaniały. Po strasznie mokrym roku 2022, wilgotnym 2021, wracamy do lat suchych, jakie były do 2019 r. (ten sezon jest jak 2019 właśnie). No, są i starty, bo jak pisałem ugotowały się przy +39 st. C na krzewach Elblingi, z których nie zrobię nastawu z Rieslingiem (też częściowo ugotowanym). Szkoda. No, winiarze zielonogórscy, z którymi rozmawiałem radzą, aby u nas nad Odrą nie obrywać liści osłaniających grona zbyt wcześnie, a czynić to dopiero w sierpniu, bo i tak zdążą dojrzeć. W zmieniającym się klimacie mamy coraz to nowe lekcje, podobnie doświadczenia z okresów zimowych, ale o tym na koniec tego sezonu napiszę.

[Igala]

A cieniowanie ich nie wchodzi w grę? A zresztą nie wiadomo czy by to coś dało... ale w połączeniu z "zimnym prysznicem" na okres kilku godz? Tak czy inaczej trzeba by porównać koszy "innowacji" ze stratami

[Dolnoslonzok]

Igala, no właśnie sposobem i nauką na przyszłość jest, by odsłaniać grona w sierpniu, w połowie. Mam porównanie do Pinot Noir i Saint Laurent, które rosną obok ugotowanych Rieslingów i Elblingów oraz Pinot Blanc. Grona Pinot Noir są już wybarwione, choć są zasłonięte liśćmi, podobnie Sanit Laurent, zatem wystarczy, by teraz je odsłonić i będą ładnie dojrzewać.

[Dolnoslonzok]

Najpóźniejsze moje odmiany: Merlot i Cabernet Sauvignon. Posiadam po trzy krzewy z lat 2010-2013.Sezon jest wczesny jak w 2018 i 2019, zatem w końcu września będzie można zerwać grona. W najlepsze lata zbierały 24-25 Brix. W tym roku owocują pierwszy raz dość obficie po przesadzeniu ich z Kościerzyc. Musiały dojść widać do siebie po taki szoku. Ciągle mnie kusi, by ukorzenić posiadane po trzy krzewy z każdej z odmian i posadzić po 15 sztuk na piachu przy lawendzie. W najlepsze lata mógłbym zrobić wino.
Zdjęcia z wczoraj i Cabernet Sauvignon w pełni owocowania.

[Dolnoslonzok]

Muller-Thorgau. Krzew z 2012 r. Dwukrotnie przesadzany. Z Brzegu do Kościerzyc i z Kościerzyc do Oldrzyszowic. Odmiana popularna w Saksonii. Niegdyś bardzo chorował w mojej uprawie. Od kiedy restrykcyjnie trzymam się kalendarza oprysków BIO radzi sobie i owocuje. Grona można już skubać. Słodkie i przyjemne. Osy też już go skubią. Uprawa kolekcjonerska, forma łukowa/archet.




W części kolekcjonerskiej posiadam dwa klony winorośli Triumf -klon estoński (Inflanty) i klon angielski pochodzący z narodowej kolekcji p. Bell z Nursery. Triumph- niemiecka nazwa i odmiana niemiecka, ponieważ uzyskany został przez Ignacego Urbańskiego, nauczyciela i amatora botanika z wielkopolskiego Pleszewa w ówczesnym zaborze pruskim, ze skrzyżowania odmian Madeleine Angenive i Precoce de Malingre. Znajduje się w spisie odmian europejskich winorośli VIVC. Forma obydwu krzewów to forma łukowa/archet. Słodki i bardzo dobry. Rycina pochodzi z niemieckiej strony: http://www.obstsortendatenbank.de/index ... hrebe&img=

[Dolnoslonzok]

Cabernet Sauvignon i Merlot. Krzewy z roku 2010. Forma gobelet. Krzewy z roku 2013, własnokorzeniowe, owocują w nieco mniejszej wydajności.

[jokaer]

Michał, wiem że się uparłeś na tę formę gobeletową,
ale ja jak u siebie ją zmieniłam na Guyota to różnica w owocowaniu jest niesamowita.

[Dolnoslonzok]

joaker, wiem, wiem . Jednak forma nadal jest popularna nad Loarą i w Szampanii, w Szwajcarii, a ja mam hopla na punkcie starych form prowadzenia. Ty to wiesz już. ;) Gobelet to nie tylko kielich jak nazwa mówi, ale i formy z dużą ilością drewna i dwoma ramionami, gdzie pędy po dw z ramienia tnie się na dwa paki. Na piachu potrzebuję ekstraktu, a owocowanie i tak zadowalające. Nawet kilograma z krzewu nie chcę, a w uprawie historycznej to prowadzenie gobelet jest poligonem po części.

[Dolnoslonzok]

Burgundy: Pinot Noir, Pinot Gris i Pinot Blanc. Odmiany uprawiane na Śląsku od czasów czeskich Luksemburgów. Znana zatem nad Odrą od połowy XIV w. Gdy król czeski Jan Luksemburski nadal prawo wyszynku mojemu miastu Brzeg, krzewy te zapewne zaczęły być uprawiane na Ziemi Brzeskiej jeszcze w późnym średniowieczu.
Cieszy mnie w tym sezonie, że w uprawie historycznej udało mi się utrzymać bioróżnorodność i wspaniałą kondycję zdrowotną krzewów przy restrykcyjnym trzymaniu się kalendarza oprysków środkami BIO. Celowo zachwaszczyłem uprawę historyczną, by żyło w niej więcej owadów i zapanowała równowaga między szkodnikami a ich drapieżcami, a co udało się uzyskać (w uprawie przerobowej na piachu dopiero w sierpniu odbudowałem kondycję krzewów po ataku szkodników w okresie wiosny i wczesnego lata, a tam regularnie jeździłem glebogryzarką). To dobry prognostyk na przyszłość.