Orzech włoski - uprawa Cz.2

[kozula]

Orzech z odrostu urośnie błyskawicznie na duże drzewo, bo ma przecież dorosłe, wielkie korzenie. Najtrudniejszy dla niego jest pierwszy rok, dopóki zielonego mało i chlorofilu mało. Jeśli chodzi o termin cięcia, to na zachodzie Polski można się pokusić o to gdzieś w końcu lutego. Jeżeli są przeciwskazania do cięcia w tym terminie(mróz), marzec i kwiecień trzeba sobie odpuścić z powodu wycieku soków. Kolejny termin jest zwykle od końcu kwietnia/do połowy maja, w zależności od odmiany, w czasie kiedy młode przyrosty maja około 5 cm. U młodych orzechów w pierwszym i drugim roku po posadzeniu, tniemy dopiero po 20 maja.
O ile na inne gatunki wyciek soku nie ma za wielkiego wpływu, a przy winorośli może być nawet korzystny (opóźnienie wegetacji), to orzecha takie zjawisko osłabia. Znam sad orzechowy, który po zimowym cięciu i bardzo silnym wycieku soków przestał owocować na lata.

Odnośnie wcześniejszych postów na temat zapylania, działkowicze za bardzo przejmują się tym kto kogo zapyli, w szczególności jeśli kupują kilka odmian. W związku ze zmianami klimatu, kwitnienie orzechów się przestawia, ale przy sadzeniu 3-4 odmian dadzą sobie radę. Wyjątek to Franquette z powodu bardzo późnego terminu kwitnienia kwiatów żeńskich. Na południowym wschodzie jest też trochę problem z zapylaniem Milotaia późnego, ale przynajmniej w połowie Mars go obsłuży. Przy zakupie jednej odmiany i braku dzikich orzechów sprawa ma się inaczej i w tym wypadku zawsze należy zapytać, czy odmiana jest samopylna.
Ten rok dobitnie udowodnił, że w miejscach gdzie rośnie dużo odmian i dzikich orzechów, większym problemem jest przepylenie niż niedopylenie. W USA, w sadach towarowych praktykuje się otrząsanie męskich kwiatostanów maszynami przeznaczonymi do zbioru orzechów. Nadmiar pyłku na znamionach słupków żeńskich kwiatów powoduje wydzielanie etylenu i przedwczesne opadanie (aborcję) zawiązków). To zjawisko występuje przy dobrych warunkach dla zapylania i tak właśnie było w tym roku. Pogoda zbyt idealna, pyłek przemieszczał się na wielkie odległości. Chwilami piekły oczy od tego, a woda w beczkach była żółta. Skutkiem tego, te odmiany których żeńskie kwiaty kwitły w szczycie pylenia, prawie nie miały orzechów.

[bendkos]

A czy orzech Leopold też nie jest problematyczny jeżeli idzie o zapylanie?

[gienia1230]

Leopold zapyla się własnym pyłkiem lub od innego Leopolda.

[mario77]

Dudek podaje na swoich stronach, że Lake i Jupiter też są zapylaczami dla Leopolda.

[kerim-k3]

A odmiana Seifendorski jest samopylna ? I jeśli można parę informacji o tej odmianie.

[kozula]

Jeszcze dwa słowa o Leopoldzie. Ta odmiana jest wrażliwa na przepylenie i słabo plonuje w miejscach gdzie jest dużo dzikich orzechów, ewentualnie w kolekcji odmian. Z tego powodu u nas ten orzech został wycięty, bo nie miał szans na dobre owocowanie. I nie była to bynajmniej wina odmiany, lecz miejsca, w którym przyszło mu rosnąć. Stał obok dziadkowego olbrzyma, który zasypywał go miliardami ziaren pyłku. W kolekcji wpadłby z deszczu pod rynnę, a że dla samych nietypowych liści nie opłacało się drzewa utrzymywać, trzeba się było z nim pożegnać.
Zanim o kolejnej odmianie i w odniesieniu do bardzo częstego pytania od klientów - ,,która odmiana jest najlepsza?'' - warto wspomnieć o terytorialiźmie orzechów, który jest bardzo silny. Co to takiego ów terytorializm, łopatologicznie tłumaczy to zjawisko na przykładzie jabłoni dyrektor arboretum w Bolestraszycach dr Narcyz Piórecki w artykule https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q ... Av_AQRWMzM . W skrócie o zjawisku - nawet najwspanialszy orzech posadzony czasem niewiele kilometrów od miejsca w którym rósł, będzie owocował tylko symbolicznie, a orzechy będą gorszej jakości. Istota selekcji polega na wybraniu z wielu dobrych orzechów takich, u których ów terytorializm będzie najsłabszy. Problem w tym, że na wstępną ocenę trzeba czekać minimum 10 lat, na pełną 30 lat. Bardzo ważne są informacje zwrotne od klientów z różnych rejonów i różnych ziem. Po jakimś czasie można się zorientować, które odmiany radzą sobie w różnych miejscach, a które są wybredne i dobrze spisują się mało gdzie. Właśnie na skutek tych informacji zwrotnych i obserwacji w kolekcji jak i w zraźniku w tym roku będzie silna redukcja odmian.
Wracając do pytania ,,która odmiana jest najlepsza? - taka nie istnieje. wszystko zależy od miejsca w którym orzech będzie posadzony. Liczy się nie tylko mikroklimat, ale też ziemia. Przykładowo z naszych taki SK 01 pochodzący ze szczerego piachu, posadzony w kolekcji w ziemi typu beton, chorował co roku i nie było szansy żeby z tego wyszedł. Tam gdzie rósł dawał duże plony, a gnicie orzechów nie było na tyle dotkliwe, żeby znacznie ograniczać plon. W tym roku oglądałam małą kolekcję orzechów u klienta na szczerym piachu. Zaskakująco dobrze radziły tam sobie Broadview, Koszycki i Wiśnicz. Orzechy pół mniejsze jak u nas, ale dużo.
Co do Seifersdorfera, to po pierwsze ktoś nie do końca dobrze spolszczył nazwę i tak poniewieramy odmianę od lat. Czesi używają pisowni ''Seifersdofský'', więc u nas jeśli ma być spolszczenie to powinno raczej być ,,Seifersdofski'', a nie ,,Seifendorski''. Co do samego orzecha, to jest właśnie silnie terytorialny i nie chce plonować w innych warunkach niż te z których pochodzi. Do wiązania pąków kwiatowych, a później orzechów wymaga bardzo ciepłego lata, a raczej ciepłych lat. W Polsce można go posadzić w najcieplejszych miejscach i wcale nie chodzi o zimę, a o gorące lato. Pięcioletni w Chorwacji wydał 5 kilo orzechów, u nas sześcioletni pięć orzechów. Różnica spora. Niektórzy klienci wycinali ośmioletnie drzewa, bo nie zobaczyli jeszcze orzecha. Sam orzech jest bardzo atrakcyjny. Jest dość duży, okrągły, nie ma goryczki, ma silny aromat orzecha i bardzo łatwo się łuska. Zapyla się sam, więc jeśli ktoś ma dla niego odpowiednie warunki, nic nie stoi na przeszkodzie żeby go mieć. U nas nie miał szans na regularne owocowanie, więc z bólem serca (zważywszy na smak) musiałam go przeznaczyć do likwidacji.

[kuneg]

Co byś poleciła na kwaśny, niezbyt suchy piach kl. IV B?
Marzy mi się wielkoowocowy z cienką skorupą.

[kozula]

Z tych które widziałam w takich warunkach, to najlepiej wyglądały Koszycki i Wiśnicz, z tym że Wiśnicz cieniutkiej skorupy nie ma, za to chyba jest najsłodszy z wszystkich odmian jakie się przewinęły przez kolekcję u nas. Z moich nowszych, a dokładniej kolegi Sekreckiego wynalazków, na piasku będzie sobie radził SK 08. Pochodzi ze szczerego piachu ze Skierniewic i już potwierdził duże możliwości adaptacyjne do różnych warunków. Zaczyna bardzo szybko owocować po posadzeniu. Orzechy ma duże, podobne z wyglądu do Koszyckiego, ale sporo większe. Dojrzewa późno. Na wiosnę wcześnie rozpoczyna wegetację, ale jest w dużym procencie lateralny, więc kwitnie z zapasowych pąków po przemarznięciu.
Co do Koszyckiego, to w 10 roku po posadzeniu dał u nas 15 kg suchych orzechów w skorupie, w 11 i 12 roku było po 7 kilo, 13 rok nie zanotowałam, 14 rok (czyli 2022) dał 30 kilo. Na lżejszej, ale zasobnej ziemi przyzwoite plonowanie zacznie się 2-3 lata wcześniej. U Koszyckiego w pierwszych latach po posadzeniu dość dużo orzechów gnije, ale z wiekiem poprawia mu się pod tym względem.
W handlu jest dużo odmian ,,jackowatych'', ale niestety nie mogę znać wszystkich.
Lekka piaszczysta ziemia, przed sadzeniem orzecha wymaga przygotowania. Z pewnością trzeba ją zwapnować (można w zimie), a później dostarczyć materii organicznej, z zachowaniem przynajmniej 3- miesięcznej odległości pomiędzy zabiegami. Na takiej ziemi niezwykle ważne jest podlewanie w czasie suszy, nawet do piątego roku po posadzeniu.

[kuneg]

Dzięki.

U mojej babci (okolice Sieradza) rósł orzech na piaszczystej, kwaśnej ziemi - jakaś siewka NN. Wydawał mi się ogromny. Nie wiem, czy rodził co roku, ale w zimie siadaliśmy przy stole i łupaliśmy sobie smaczne orzechy. Były dość słodkie, średniej wielkości i tyle pamiętam. Drzewo zmarzło dokumentnie w połowie lat 80-tych XX w. Miało wtedy ok. 30 lat.

W okolicach Sobótki (dolnośląskie) można kupić czasem duże, słodkie orzechy o cienkiej skorupie. Tam jest gleba gliniasta II - III klasa. W handlu tak dużych nie widziałam. Ciekawe, co to za odmiany mogą być?

[kozula]

Z pewnością siewki. W Polsce rośnie całkiem dużo wielkoowocowych siewek. Parę osób szczepi swoje wynalazki, więc z czasem będzie więcej w handlu dużych orzechów. Trzeba jednak pamiętać, że one są przeznaczone głównie do spożycia na mokro. Przy większej ilości jest problem z suszeniem, większy procent pustych orzechów niż u średniaków i część zapleśniałych. Owszem, do użytku domowego można się nimi bawić. Na świecie ludzie nie mają zwyczaju płacić za skorupy. Np. we Francji jedzą dużo świeżych orzechów, ale przeznaczają do tego średniaki. W nich jest większy procent jądra, mniej balastu i na ogół łatwiej ściągnąć żółtą skórkę. Z wielkoowocowych odmian, które są w obrocie w Polsce, trafiają się takie u których ściąganie skórki nie jest konieczne ( np.Wiśnicz).
Z dużych orzechów w miarę dobrze suszy się Koszycki, później im większe, tym z suszeniem gorzej, ale też są wyjątki, jak wszędzie.

[bendkos]

Witam kieruję pytanie do forumowiczów a zwłaszcza do specjalistki Kozuli. Chcę zrobić mini sad orzecha włoskiego głownie odmiany Mars i sadzić na wiosnę roku następnego. Wiem, że gleba jest słaba prawdopodobnie 4-5 klasa brunatna dosyć kwaśna niski poziom wód gruntowych bliskość kopalni odkrywkowej. Na jesień zwapnowałem kredą jeziorną dawką ok 2 tony na hektar. Na wiosnę będzie zboże. Zastanawiam się jaki dać poplon późnym latem po zbożu? Jesienią mogę przeorać z obornikiem posiadam od rożnych zwierząt pomiot ptasi bydlęcy, króliczy. Cześć jest już przekompostowana ale nie wiem czy lepiej dać świeży czy może "odstany"? Drzewka mam zamiar sadzić 10x10 lub 9x9 z racji słabej gleby. Jakieś rady ogólne? Wiem że najlepiej było było by zrobić badanie gleby lecz na ten moment czas nie pozwala. Pozdrawiam.

[kozula]

Stanowisko darmowe pod kasztany. Orzechy potrzebują zasobnej ziemi, a jeśli takiej nie ma to będzie potrzebne regularne karmienie, w szczególności organiczne. Obornik konieczny na takiej ziemi, żeby cokolwiek chciało rosnąć. Kurzeniec ma dobry skład dla orzechów, dużo wszystkiego i wysokie pH, ale każdy inny z wyjątkiem świńskiego też będzie dobry. Mam klienta, jednego z pierwszych, który kisi w beczkach kurzeniec i podlewa rozcieńczonym od wiosny już kilkunastoletnie drzewa. Jego trzy Marsy owocują obficie, choć tylko na wierzchołkach gałęzi, bo taki jest urok tej odmiany. Co do poplonów, to na pewno nada się gryka i gorczyca. Gorczyca ogranicza patogeny glebowe, więc rośliny po niej mają łatwiej. Obornik na zimę, to strata azotu, którego orzechy na start potrzebują dużo. Przefermentowany na wiosnę byłby optymalny. Z dużym prawdopodobieństwem na tym polu będzie brakować fosforu i potasu. Przy najbliższej możliwości warto zrobić badanie gleby, żeby wiedzieć ile czego dać.

[massur]

Da się teraz orzechy szczepić przez stosowanie?
Czy może lepiej pobrać zrazy teraz lub zanim ruszy wegetacja, przechować w lodówce i dopiero początkiem maja wykonać zabieg? Czy zupełnie źle kombinuję?